 |
| @Afbeelding: Teken en zie de wereld |
De Nederlandse geschiedschrijving over de Tweede Wereldoorlog richt zich vooral op Europa en witte hoofdpersonen. Daardoor raken de bijdragen van mensen uit de voormalige koloniën én Zwarte geallieerde soldaten vaak ondergesneeuwd. In de film Teken en zie de wereld brengen Safi Graauw en Naomi Wills juist deze vergeten geschiedenis onder de aandacht, met bijzondere aandacht voor Suriname en de Caribische eilanden.
Maar ook in Nederland zelf speelden Zwarte soldaten een belangrijke rol, zoals de Afro-Amerikaanse militairen die betrokken waren bij de bevrijding van Venlo.
Wie waren de Surinaamse helden in de Prinses Irene Brigade? En hoe droegen Suriname, de Caribische eilanden én deze vaak vergeten soldaten bij aan de bevrijding van Europe en Azië?
Film: Teken en zie de Wereld
De film vertelt het vergeten verhaal van drie Surinaamse helden, Willy Wooter, Harry Davis en Guillaume Kranenburg, die zich in de Tweede Wereldoorlog aansloten bij de Prinses Irene Brigade. Ze vochten mee aan geallieerde zijde, gedreven door avontuur en het ideaal van vrijheid. Toch bleef erkenning vanuit Nederland uit.
Graauw wil met de film vooral jongeren laten zien hoe diep de banden met de voormalige koloniën reiken.
 | |
| Boekcover |
Het idee voor de film ontstond bij Naomi Wills, een achternicht van Kranenburg. Toen zij in 2020 stuitte op een confronterend artikel over hoe deze helden na de oorlog werden afgedankt, besloot ze dat dit verhaal verteld moest worden. Lees verder: Film toont onbekend verhaal van zwarte Surinamers die vochten voor Nederland in WO II
Tijdens het Go Short International Film Festival 2025 in Nijmegen ging 'Teken en zie de wereld' in première en won direct twee prijzen: de publieksprijs én de jonge juryprijs. Regisseur Graauw is trots: "Van de 3000 inzendingen sprongen wij eruit."
Het verhaal is ook gebaseerd op het boek 'Teken en zie de wereld', oorlogsveteranen in Suriname. Persoonlijke herinneringen van 36 Surinamers die actief waren als militairen voor de geallieerden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het boek uit 2012 is geschreven door Jules Rijssen.
Suriname
 |
| Foto: De vergeten strijders van Oranje |
De documentaire De vergeten strijders van Oranje (2009) brengt het onderbelichte verhaal van Surinaamse helden in de Tweede Wereldoorlog in beeld. Zeker vijfduizend Surinamers vochten onder Nederlandse vlag om hun land te beschermen tegen vijandelijke aanvallen, vooral op de strategisch belangrijke bauxietmijnen.
Suriname speelde een cruciale rol in de oorlog, met zo’n zestig procent van de wereldwijde bauxietproductie – essentieel voor de Amerikaanse vliegtuigindustrie. Toch weten maar weinig mensen hoe zwaar ook Suriname onder de oorlog te lijden had: voedselbonnen, dreiging van aanvallen en het wrak van het Duitse schip Goslar herinneren daar nog aan.
Regisseur Ramdjan Abdoelrahman verweeft de getuigenissen van oud-strijders met archiefmateriaal en beelden van historische plekken.
De Vergeten Strijders van Oranje
Opdat wij niet vergeten
In de documentaire 'Opdat wij niet vergeten' (2012) van Dave Edhard van Fawaka Creations vertellen Oud strijders van Suriname hun verhaal.
Met veteranen André Dest, Henriette Fernandes , Irma de Vries-Tilon, August en Pauline Hermelijn, en Wilfred van Gom. Gebaseerd op het boek Teken en zie de Wereld, Oorlogsveteranen in Suriname, Jules Rijssen.
.
Nederlandse Antillen
We weten schrikbarend weinig over de rol van de Caribische eilanden tijdens de Tweede Wereldoorlog, vindt oud-marinier Jos Rozenburg. Acht jaar lang deed hij onderzoek en ontdekte dat duizenden mannen van Aruba, Curaçao en andere eilanden een essentiële bijdrage leverden aan de oorlogsinspanningen.
 |
| Boekcover |
In het debatprogramma Kwesties spreken oud-marinier Jos Rozenburg en sergeant-majoor Elvis Manuela over de onderbelichte rol van de Caribische eilanden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Rozenburg deed acht jaar onderzoek en schreef het boek Blauw in de Tweede Wereldoorlog, waarin hij aantoont dat duizenden mannen van onder andere Aruba en Curaçao een onmisbare bijdrage leverden aan de geallieerde oorlogsinspanningen.
De raffinaderijen op de eilanden waren in 1942 de enige bron van brandstof voor de geallieerden, nadat andere olieleveranciers waren afgesneden. Volgens Rozenburg had de oorlog zonder deze aanvoer mogelijk een jaar langer geduurd. Ondanks deze strategische rol is deze geschiedenis nauwelijks bekend, mede doordat de eilanden en Suriname niet bezet werden en daardoor buiten het gangbare oorlogsnarratief vielen.
Lees verder: ‘Zonder onze Caribische eilanden, had de Tweede Wereldoorlog langer geduurd’
De rol van de Antillen tijdens de Tweede Wereldoorlog
Een interview (2020) met Jos Rozenburg en Elvis Manuela
The Dutch Antilles during World War II
Tijdens de Tweede Wereldoorlog kregen de Nederlandse Antillen, vooral Aruba en Curaçao, strategisch belang door hun grote olieraffinaderijen. Na de Duitse bezetting van Nederland vielen de eilanden onder bestuur van de Nederlandse regering in ballingschap. De Verenigde Staten bouwden militaire bases op de eilanden om de raffinaderijen te beschermen. De ligging nabij belangrijke zeeroutes maakte de regio kwetsbaar voor Duitse U-boten, wat leidde tot versterkte geallieerde marinepatrouilles.
Zwarte bevrijders van Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog
Het verborgen verhaal van Afro-Amerikaanse soldaten in Nederland
Meer dan 15.000 Zwarte Amerikaanse soldaten waren tijdens de Tweede Wereldoorlog in Nederland gestationeerd, maar hun verhalen zijn vaak niet vertegenwoordigd in het grote oorlogsnarratief.
De oorlog was niet hun enige strijd. Ze kregen thuis en in het buitenland te maken met racisme. Wijlen historicus Stephen Ambrose vatte ooit de absurditeit van dit alles samen toen hij schreef dat "de grootste democratie ter wereld tegen de grootste racist ter wereld vocht met een gesegregeerd leger".
In Nederland hielp het 784e Tankbataljon bij de bevrijding van Venlo (Zuid-Limburg), samen met de 35e Infanteriedivisie in maart 1945. Het bataljon bestond, zoals vrijwel elke eenheid waar Zwarte Amerikaanse soldaten werden ingedeeld, uit Zwarte Amerikaanse soldaten, met uitzondering van de officieren. Lees het hele verhaal bij Europeana
Lees ook het verhaal van Karin Amatmoekrim: Duizenden zwarte soldaten hebben Europa bevrijd, maar hun gezichten zien we amper als we de oorlog herdenken
Reacties
Een reactie posten