Keti Koti in Amsterdam: Herdenken, vieren en de weg naar excuses
 |
| Foto Collectie IISG - Keti Koti Amsterdam 1963 |
Sinds de afschaffing van de slavernij in Suriname en de voormalige Nederlandse Antillen in 1863, herdenken en vieren we jaarlijks op 1 juli Keti Koti ‘verbroken ketenen’ in het Sranantongo. Wat begon als een bescheiden herdenking is in de loop der jaren uitgegroeid tot een nationaal moment van reflectie, erkenning en activisme.
De herdenkingen kenden niet alleen momenten van verbinding en erkenning, maar ook van conflict en protest. Denk aan de ophef rond de onthulling van het Slavernijmonument in 2002, de felle reacties op minister Rita Verdonk in 2005, en de bezorgdheid over de bezuinigingen op het NiNsee in 2012.
In 2021 bood burgemeester Halsema namens Amsterdam historische excuses aan, gevolgd door premier Rutte in 2022 en koning Willem-Alexander in 2023. Toch blijven de spanningen zichtbaar, zoals in 2024 toen Kamervoorzitter Bosma afwezig was vanwege zijn eerdere uitspraken.
Lees verder
- OneWorld: Organisatie Slavernijherdenking: ‘Geen geld voor échte diepgang’
- Keti Koti: Herdenken, vieren en verbinden in heel Nederland
- 27 Nederlandse Black Lives Matter-protesten van 2020 die je niet moet vergeten
Klik op de titels voor de video's
Keti Koti / 1 juli-herdenking
Uit de Waarheid 02-07-1963 . 'Een hooggeheven spandoek met de woorden „Verbreek de ketenen” aan de kop van de stoet; vele betogers gehuld in de kleurige klederdrachten van hun vaderland. Sommige vrouwen statig voortschrijdend met manden fruit op het hoofd. Zo trokken gisteravond mannen en vrouwen van Suriname door de straten van Amsterdam.
In 1993 werd het comité 1 juli viering opgericht door de in 2021 overleden Surinaams-Nederlands presentator en politicus Roy Risty. 'Volgens het Nederland dagblad: 'Tijdens de ceremonie op het Surinameplein in Amsterdam worden kransen gelegd en vlaggen gehesen, begeleid door Indiaanse en Afro-Surinaamse drums. Vice-president Ajodhia van Suriname zal er zijn, en er komen vertegenwoordigers van de landelijke en van de Amsterdamse overheid.'.
Mensen protesteerden omdat alleen genodigden de onthulling van het Nationaal Monument mochten bijwonen.
Bron Op 1 juli 2005 vond de jaarlijkse herdenking van de afschaffing van de slavernij plaats in het Oosterpark in Amsterdam. De aanwezigheid van toenmalig minister Rita Verdonk leidde tot protesten onder een deel van de aanwezigen. Verdonk was minster van asiel en stond bekend om haar popultische standpunten ten aanzien van slavernijherdenking en Zwarte Piet. Tijdens de ceremonie werd Verdonk tegengehouden door demonstranten toen zij een krans wilde leggen. De menigte uitte massaal haar ongenoegen en riep om haar vertrek. Uiteindelijk besloot Verdonk zich terug te trekken en verliet zij het terrein per auto. Na haar vertrek werd de herdenking zonder verdere verstoringen voortgezet (Indymedia).
Voor de eerste keer was premier Balkenende aanwezig bij de herdenking van het slavernijverleden op 1 juli in het Amsterdamse Oosterpark. Ook OneWorld was erbij en vroeg Balkenende waarom hij geen sorry wil zeggen.
De directeur van het NiNsee, Artwell Cain, wil dat Antillianen meer worden betrokken bij de jaarlijkse herdenking op 1 juli. Hoewel er op de eilanden meer aandacht is voor Tula en de opstand van 1795, gold de afschaffing van de slavernij op 1 juli 1863 óók voor de Antillen.
Tijdens het officiële gedeelte van Keti Koti 2021 in Amsterdam lag de focus op de bezuinigingen rondom het NiNsee. Toenmalige Premier Mark Rutte maakte echter bekend dat de instellingssubsidie voor het NiNsee per direct zou worden beëindigd, wat leidde tot bezorgdheid over de toekomst van het instituut.
Playlist
Op 1 juli waren koning Willem-Alexander en koningin Máxima aanwezig bij de herdenking, enkele maanden na hun kroning in april van dat jaar
Op 1 juli 2014 werd de officiële herdenkingsceremonie van Keti Koti, de herdenking van de afschaffing van de slavernij, aangevuld/verstoord door een nog onbekende actiegroep gekleed in het zwart, met een boodschap aan de Nederlandse overheid en de zwarte gemeenschap.
Op de herdenking van 2016 werd er geprotesteerd door de organisatie Het verzet, dat zich keerde tegen het Ninsee vanwege de datum van de viering op 30 juni. De organisatie wilde de viering op 1 juli. Clarence Seedorf bemiddelde.
Burgemeester Halsema van Amsterdam sprak tijdens de ceremonie historische excuses uit voor de rol die de stad heeft gespeeld in Nederlandse Trans-atlantische slavernij en slavenhandel.
Premier Rutte verontschuldigt zich formeel voor de rol van de Nederlandse staat in de slavernij.
Toespraak Koning bij Nationale Herdenking Slavernijverleden. In een interview gaf de directeur van NINsee aan dat ze tot op het laatste moment niet wisten of de Koning zijn excuses zou aanbieden.
