Dag der Inheemsen 2025: Erkenning en strijd voor Surinaamse inheemse rechten
De Dag der Inheemsen op 9 augustus 2025, in zowel Suriname als Nederland, stond volledig in het teken van erkenning, trots en strijdlust — waarden die onlosmakelijk verbonden zijn met het leven en werk van Jupta Itoewaki en haar Wayana-gemeenschap. In haar TED Talk uit 2022 geeft zij een inheems perspectief op het overleven van de mensheid op aarde.
Op deze dag wordt de rijke geschiedenis van de oorspronkelijke bewoners van Suriname gevierd. Tegelijkertijd wordt aandacht gevraagd voor de actuele uitdagingen van inheemse Surinamers, zoals landrechten, onderwijs en gezondheidszorg.
Hoewel inheemsen 3,8% van de Surinaamse bevolking uitmaken, zijn zij verdeeld over vier hoofdgroepen: Kali'na (Karaïben), Lokono (Arowakken), Trio en Wayana. Elke groep heeft een eigen taal, tradities en uitdagingen. De Trio worden bovendien onderverdeeld in twaalf stammen. Vooral bij de kustvolkeren Kali’na en Lokono zijn taal en kennis in de afgelopen eeuwen grotendeels verdwenen, als gevolg van het Nederlandse koloniale bewind, dat leidde tot massamoord, landverlies en verdringing van cultuur en religie. Tegelijkertijd vonden de Trio en Wayana, in de moeilijk bereikbare zuidelijke binnenlanden, meer bescherming voor hun cultuur. Toch zijn ook daar verliezen geleden, maar dankzij de volharding van ouderen blijft herstel een levendig proces.
Uitgerekend op deze Dag der Inheemsen wordt zichtbaar hoe belangrijk het is om niet alleen de cultuur te eren, maar ook te strijden voor de rechten en het voortbestaan van inheemse volken. Het centrale thema, erkenning voor de levenswijze en posities van Surinaamse inheemsen, is niet alleen actueel, maar ook van levensbelang voor alle generaties.